ALINE IBD

Sinopsis

AntaÅ¡parolo: Simpla hazardo enmanigis al mi fotokopion de Esperanta libro delonge jam ne renkontebla en Esperantujo, de tiu frua rakonto de la granda franclingva svisa verkisto, kiu aperis franclingve en 1905 kaj en Esperanto en 1911. La traduko estas de René de Saussure, kiu en la jaroj de la Ido-skismo, per siaj klarigoj pri la Esperanta gramatiko kaj precipe pri ties logiko de vortfarado, ege helpis Esperanton superi tiun krizon. Kvankam lia lingvaĵo estas ÄÑenerale «klasika» Esperanto, kiu apenaÅ¡ devias de la «ÄÑenerala» lingvouzo, estas interese vidi kiel li mem aplikas siajn lingvajn ideojn en traduko el sia gepatra lingvo, en la sama periodo en kiu li verkis gravan analizon de Esperanta vortfarado, kadre de konkurso, por la Akademio de Esperanto. Kelkloke mi atentigas la leganton pied- aÅ¡ fin-note pri interesa lingva detalo. «La Revuo» skribis: «Eleganta traduko de bone elektita Verko &hellip, Vero de la personoj &hellip, akurateco de la naturaj priskriboj.» Sed la verko mem meritas plene nian atenton. En 1904, jaron antaÅ¡ la apero de «Aline», Ramuz skribis: «Ekzistas nur du interesaj aferoj: amo kaj morto». Äúuste en tiu Äëi rakonto ni troviÄÑas plej profunde meze de ambaÅ¡. Kaj liaj herooj estas simplaj homoj de la kamparo, kies simpla lingvaĵo spegulas la animstaton de la personoj. Samjare li skribas en sian taglibron: «Mi surscenigas kamparanojn, Äëar en ili mi trovas la naturon en ÄÑia plej pura stato kaj Äëar ili estas tute ÄëirkaÅ¡ataj de Äëielo, de paÅÑtejoj kaj de arbaroj.« (Taglibro 1904) Mo donu la parolon al Gilbert Guisan, kiu bone esprimis la econ ankaÅ¡ de tiu Äëi verko de Ramuz: «Rousseau fine metis la feliÄëon en la nuran kaj puran ekzisto-senton - diluon de la mio en revado kaj en universaleco, Ramuz volas ÄÑin en la partopreno, - per la renkontiÄÑo kun kelkaj homoj kiuj ne estas esceptaj, sed havas aventurojn komunajn al Äëiuj. Tiu partopreno, aÅ¡tenta kaj profunda, transdoniÄÑas per la virto de stilo kiu, celante ne restarigi ÄÑin mem, sed ÄÑian objekton, renovigas ÄÑin komplete en la persono de la leganto, - kio estas la tipe poezia operacio. Traktante la lingvon kiel materialon kiu meteiÄÑas kaj supermetiÄÑas, kiu tajliÄÑas kaj fasoniÄÑas, stakiÄÑas al formoj kaj ritmoj, la verko de Ramuz partoprenas la realon kaj per tio gajnas objektivecon, kiu ÅÑirmos ÄÑin ankaÅ¡ kontraÅ¡ maljuniÄÑo. Äúuste al tio helpu tiu Äëi reeldono. Bonan legadon! Vilhelmo Lutermano. á